Iedereen die ooit de naam Maslow (spreek uit: Maslof) is tegengekomen in een cursus, opleiding of scholing weet dat zijn naam verbonden is met de zogenoemde Piramide van Maslow die de weergave is van een ‘hiërarchische ordening van universele behoeften van de mens‘. Maslow publiceerde dit in 1943 met zijn ‘A Theory of Human Motivation‘ *.
Alhoewel iedereen over ‘De Piramide van Maslow‘ spreekt is de
piramide-vorm door anderen dan Maslow toegepast om zijn theorie over de
menselijke motivatie in een optische vorm te gieten. En zo kennen de meeste mensen
de theorie van Maslow. Helaas is met Maslow (wetenschappelijk) het zelfde
gebeurt als er met veel ingewikkelder ideeën gebeurd is; het is extreem versimpeld
en tot een ‘in beton gegoten’ piramide-vorm gereduceerd. Alle
nuanceringen en waarschuwingen van Maslow zelf ten spijt is het door iedereen
bekende en gebruikte model deze ongenuanceerde piramide geworden en (tot nu toe)
gebleven.
Over de misvattingen rond Maslow en het ‘misbruik’ van zijn ‘inzichten’ is veel te zeggen en ik heb aan die discussie inmiddels ook mijn eigen steentje bijgedragen. In mijn nieuwe boek zal ik uitgebreid aandacht aan de menselijke behoeften besteden. In de traditie van de ‘in steen gegoten’ hiërarchie van menselijke behoeften heb ik zelf een versie gemaakt die niet alleen voor alle mensen klopt (in plaats van slechts voor de 1% meest intelligente mensen waar Maslow onderzoek naar deed) maar die ook (nog) meer herkenning en erkenning binnen de wereld van Zorg en Welzijn van Ouderen en van mensen met Dementie (zelf) zorgt. En die ook beter recht doet aan wat Maslow werkelijk in de breedte en diepte heeft gezegd over menselijke behoeften. Die piramide is:
Alle eerdere modellen vervallen hiermee.
Mijn model anno 2018 past ook helemaal bij de wetenschappelijk onderbouwde Welzijnmatrix en klopt ook met mijn definitie van beschaving: “samenwerking tussen mensen om individuen binnen die beschaving te beschermen én krachtiger te maken, en ervoor te zorgen dat de macht en invloed van elk individu op de eigen levenssfeer optimaal is“, een zeer sociale en menselijke benadering dus die heel wat verder gaat dan wat er nu ook tot nu toe in de zorg vaak voor mensen met dementie als ‘het meest belangrijke‘ wordt gehanteerd.
Tenslotte bevestigt deze hiërarchie van behoeften de wijsheid van de universele rechten van de mens die kernachtig stellen dat elk mens het recht heeft op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon. (art.3)
_____________________________________________________
* hier
staat de originele publicatie van Abraham Maslow uit 1943.
Dutch
Arabic
Chinese (Simplified)
English
French
German
Italian
Korean
Russian
Spanish
De aftakeling van dementerende mensen gaat geleidelijk aan. Wat je qua behoefte in jaren hebt opgebouwd, wordt weer afgebouwd. Als je dit vertaald naar de pyramide, dan vervalt elke trede tijdens het dementie proces. Van zelferkenning naar sociale kontacten, en zo verder..
Beste Miranda, dank voor je reactie. De strekking van de piramide van Maslow (en ook 2.0) is vooral de hiërarchie van behoeftes, niet de hiërarchie van cognitieve vermogens. De afname van die vermogens bij mensen met dementie is heel persoonlijk en verschillend, ook nog eens afhankelijk van welke van de meer dan 70 mogelijke ziektes spelen. Het is dus niet zo mechanisch en algemeen te stellen als het omgekeerde lijstje van Maslow, zoals jij doet. Groet, Paul.
Beste Miranda,
ik ben geen deskundige op het vlak van dementie, wel een ervaringsdeskundige. Mijn moeder van 93 is dement als gevolg van haar ouderdom. Ze heeft geen Alzheimer.
Hoewel de piramide van Maslow een piramide is van behoeften en die daarom niet direct te projecteren is op het leven van dementerenden, geloof ik stellig dat de behoeftenpiramide ook voor dementerenden recht overeind blijft. Dat neemt niet weg dat Maslow uitgaat van het individu zelf. Het individu zorgt dus zelf voor de bevrediging van zijn/haar behoeften. Dat vermogen loopt enorm terug bij dementerenden.
De piramide is bovendien een schematische weergave. Vergeten wordt vaak dat bijvoorbeeld veiligheid nodig is in alle treden van die piramide. Bij zelfontplooiing voorziet het individu maximaal zelf in zijn veiligheid.
Dementerenden hebben meer nog dan niet-dementerenden behoefte aan veiligheid en zijn meer dan gemiddeld afhankelijk van verzorgenden als het gaat om het bevredigen van die behoefte.
Was een dementerende in zijn/haar leven tot zelfontplooiing gekomen, is dat stadium voor de demente uitgesloten en wordt dat stadium mijns inziens in en door het ziekteproces vernietigt.
Groeten,
Geertjan
Deze versie is van 21 april, een vervolg op de eerdere versie uit 2016.
Ik kom deze nieuwe behoeftepiramide voor het eerst tegen. Ze bevestigt wat ik in mijn werk met mensen met dementie en hun verzorgers mag ervaren, hoe belangrijk het sociale is: de omgang met anderen, de samenhorigheid, vriendschap, positieve relaties, goede communicatie,… Levensverhalen kunnen ertoe bijdragen om in deze sociale behoeften te voorzien. Het samen ‘schrijven’ aan het verhaal, het gebruiken bij de dagelijkse zorg en communicatie, hoe de mens met dementie zich met behulp van zijn levensverhaal mens tussen de mensen blijft voelen, vriendschap ervaart, een sociaal wezen blijft,… Meer info: https://www.wiebelwoorden.be/workshops/organisaties/werken-met-het-levensverhaal-in-de-zorgsector/